Co to jest ODPORNOŚĆ NA ŚCINANIE?
Odporność na ścinanie to kluczowy parametr techniczny olejów hydraulicznych, określający zdolność oleju do zachowania stabilnej lepkości pod wpływem długotrwałego działania sił mechanicznych. W praktyce opisuje, jak bardzo olej ulega degradacji wskutek intensywnego mieszania, przepływu przez wąskie szczeliny czy pracy pod wysokim ciśnieniem.
W czasie eksploatacji układów hydraulicznych olej jest nieustannie narażony na siły ścinające. Jeśli nie posiada odpowiedniej odporności, jego lepkość ulega stopniowemu spadkowi, co prowadzi do osłabienia filmu smarnego i zmniejszenia ochrony elementów roboczych. Może to skutkować przyspieszonym zużyciem, utratą ciśnienia w układzie, spadkiem wydajności, a nawet uszkodzeniem podzespołów. Dlatego odporność na ścinanie to jeden z kluczowych wyznaczników trwałości i skuteczności oleju hydraulicznego – szczególnie w przypadku nowoczesnych olejów klasy HVI, przeznaczonych do pracy w trudnych warunkach i przy dużych wahaniach temperatury.
Dlaczego odporność na ścinanie jest ważna?
W nowoczesnych systemach hydraulicznych stabilność lepkości przez cały okres eksploatacji oleju ma bezpośredni wpływ na niezawodność pracy maszyny. Oleje niskiej jakości mogą tracić lepkość już po krótkim czasie, co skutkuje:
- zwiększonym zużyciem elementów metalowych,
- spadkiem ciśnienia i wydajności układu,
- wydłużeniem czasu reakcji siłowników,
- ryzykiem wystąpienia tzw. „popołudniowego zaniku wydajności” – czyli spadku efektywności układu w wyniku rozrzedzenia oleju po kilku godzinach pracy.
Z kolei oleje wysokiej klasy, wzbogacone o modyfikatory odporności na ścinanie, zachowują lepkość nawet po wielu godzinach intensywnej pracy – zapewniając stabilność parametrów, skuteczne smarowanie i dłuższe okresy między wymianami.
Jak mierzy się odporność na ścinanie?
Odporność na ścinanie ocenia się laboratoryjnie poprzez pomiar procentowego ubytku lepkości po określonym czasie testu. Najczęściej stosuje się:
- Test wtryskiwacza Bosch (DIN 51382) – polega na przepuszczaniu oleju przez wtryskiwacz pod wysokim ciśnieniem przez setki cykli; dobrze sprawdza się dla precyzyjnych układów.
- Test KRL (CEC L-45-A-99) – olej przepływa przez łożysko stożkowe przez 20 godzin pod dużym obciążeniem. Uważany za jeden z najbardziej wymagających testów – dobrze odwzorowuje warunki pracy w ciężkich maszynach.
Interpretacja wyników:
- <10% – bardzo dobra odporność na ścinanie,
- 10–15% – dobra odporność,
- >15% – podatność oleju na degradację lepkości.
Im mniejszy spadek lepkości, tym lepiej – olej dłużej zachowa właściwości i zapewni efektywne smarowanie.
Kiedy odporność na ścinanie ma największe znaczenie?
Choć
odporność na ścinanie jest ważnym parametrem dla każdego oleju hydraulicznego, jej znaczenie rośnie w przypadku układów narażonych na intensywną i długotrwałą eksploatację. Tam, gdzie olej musi pracować pod wysokim ciśnieniem, w zmiennych warunkach temperaturowych i przy dużych obciążeniach mechanicznych, stabilność lepkości staje się kluczowa dla niezawodnego działania całego systemu.
W takich aplikacjach, nawet niewielka utrata lepkości może prowadzić do pogorszenia smarowania, zmniejszenia wydajności czy uszkodzenia precyzyjnych komponentów. Dlatego odporność na ścinanie jest szczególnie istotna w przypadku nowoczesnych układów hydraulicznych, w których oczekuje się wysokiej sprawności, szybkości reakcji i długiej żywotności.
